Er is vandaag van alles aan de hand in de wereld. Die lijkt steeds onrustiger te worden. De mensen lijken overal steeds kortere lontjes te krijgen. Mensen baseren hun meningen op berichtjes op Telegram of Facebook. De waarheid is minder relevant en feiten zijn steeds rekbaarder.
Politici doen hun best om dat te nuanceren, maar proberen er ook van te profiteren. In de Nederlandse situatie hebben we veel politieke partijen en is er daardoor veel keus voor de kiezer. Maar ook hier hebben we bij de afgelopen verkiezingen een ruk naar rechts gezien. Ook in andere landen lijken kiezers voor de meer extreme partijen te kiezen, zowel aan de linker als aan de rechter kant.
In andere landen zijn er soms maar een paar partijen waaruit gekozen kan worden. In de VS zijn maar twee partijen relevant en die lijken steeds extremer te worden in hun standpunten. Met name bij de republikeinen, waar Donald Trump de presidentskandidaat is. De verdeling in ‘links’ en ‘rechts’ is daar heel goed zichtbaar. Maar andere landen blijven niet achter, met name in Europa.
Het linkse denken
In het linkse denken draait het eigenlijk om de mens, om de rechten van het individu. Dat individu moet door anderen geaccepteerd worden zoals die persoon is, ook wanneer die LHBTI of Q is. De mens staat op de eerste plaats.
Om het welzijn van die mens te faciliteren binnen een samenleving zijn veel mensen nodig, waardoor voor dat ideaal een grote overheid nodig is. De taak van de overheid is om te zorgen voor de mensen. Dat komt vaak tot uiting door allerlei regelingen, toeslagen, uitkeringen en zorgvoorzieningen. De overheid heeft in het linkse denken de verantwoordelijkheid voor het welzijn van de mensen.
Daarbij streeft links naar zoveel mogelijk gelijkheid tussen mensen onderling. De directeur is in principe niet belangrijker dan de werknemer. Daarom heeft ‘links’ een sterke drang naar het zoveel mogelijk gelijk trekken van lonen, waar iedereen goed van rond moet kunnen komen.
Het communisme was (of is) daarvan de meest extreme uiting, zoals die in de vroegere Sovjet-Unie bestond, of waarbij Chinezen in de tijd van Mao Zedong zelfs allemaal dezelfde kleding moesten dragen.
Andere belangrijke thema’s binnen het linkse denken zijn een goede collectieve gezondheidszorg en openbaar vervoer, de zorg voor het klimaat, voor de natuur, het opkomen voor de ‘rechten’ van dieren, waarbij dieren soms vergaand vermenselijkt worden.
Omdat binnen het linkse denken de mens centraal staat, is er weinig ruimte voor het bestaan van God. Bij christenen staat immers God centraal en is de mens aan Hem ondergeschikt. Dat is voor een linkse denker moeilijk te accepteren.
Opvallend hierbij is de sterke verbondenheid die ‘links’ heeft met de Palestijnen. Israël wordt gezien als onderdrukker, zelfs als een koloniaal bewind. Het lijkt wel of de ontkenning van het bestaan van God als gevolg heeft dat er een sterke antipathie is tegen het volk van God, tegen Israël.
Het rechtse denken
In het rechtse denken draait het om de samenleving als geheel, als grote groep mensen. Het gaat niet om elk individu afzonderlijk, maar om de groep. Het individu moet zich daarbij aanpassen aan de groep en heeft een verantwoordelijkheid naar de groep of samenleving. Vanwege die sterke eigen verantwoordelijkheid is binnen het rechtse denken een kleine overheid met relatief weinig regels voldoende.
Het rechtse denken kan echter uit de hand lopen als de groep de gedachte krijgt dat mensen die zich niet aan de groep willen aanpassen bestraft moeten worden. Dan krijgt dat rechtse denken een fascistische kleur. Dan wordt het een onaangename samenleving, waarbij mensen die afwijken van de norm uitgesloten worden. Dat hebben we gezien bij de Nazi’s in Duitsland, de NSB in Nederland, in het Italië van Mussolini, het Spanje van Franco en vandaag nog in veel andere landen.
Het klimaat, de natuur en dierenwelzijn hebben bij ‘rechts’ veel minder prioriteit. Die ligt veel meer bij de vooruitgang van de groep, bij economische groei, bij een welvarende samenleving. Het welzijn van individuele mensen is van minder belang, want het gaat om het welzijn van de groep als geheel.
Om afwijkende mensen in het gareel te houden heeft ‘rechts’ een voorkeur voor een sterke politie en relatief zware straffen.
Het geloof in God is geen probleem binnen het rechtse denken, soms zelfs een voordeel. Maar dan moet dat geloof niet tegen de groepsdenkbeelden ingaan. Met mensen die geloven in God en verder wat oppervlakkig gelovig zijn, zal zo’n groep weinig moeite hebben. Maar voor christenen die echt Jezus willen volgen wordt dat anders. Want Jezus zag om naar individuele mensen. Die christenen zullen snel als afwijkend van de groepsnorm worden beoordeeld, wat gemakkelijk tot vervolging kan leiden.
Rechts heeft vaak een positieve houding naar Israël en staat veel negatiever tegenover de andere landen in het Midden-Oosten. Dat geldt zonder meer ook voor de Palestijnen, mede vanwege corruptie, hun haat tegen Israël en het gebrek aan verantwoordelijkheid om hun land op te bouwen.
Het christendom is niet links en niet rechts
In het christendom draait het om de navolging van Jezus, om het geloof in God de Vader, in de heilige Geest en in de waarheid van de Bijbel. Niet de mens staat centraal, ook niet de samenleving of groep van mensen, maar God en Jezus.
Tegelijk maken christenen deel uit van de groep die bij Jezus hoort. En daarbij horen zij oog te hebben voor individuele mensen, of ze nu wel of niet bij ‘onze’ groep horen. Christenen horen oog te hebben voor elke medemens, ofwel voor de ‘naaste’. Toen iemand aan Jezus vroeg wie dan die naaste is, vertelde Jezus een gelijkenis, die erop neerkwam dat iedereen waarmee je in aanraking komt je naaste kan zijn, ook al hoort hij of zij niet bij de gemeente, bij de groep waarin jij samenleeft. Zelfs je vijanden kunnen je naaste zijn!
Het christendom is dan ook niet links of rechts. In de politiek zitten de christelijke partijen vaak ergens in het midden, op sommige thema’s wat meer naar links, op andere thema’s wat meer naar rechts. Omdat de Bijbel voor christenen de norm is, geeft dat een grote mate van stabiliteit, ook in de politiek.
Maar tegelijk betekent het dat het soms schuurt. Want niet elke christen denkt hetzelfde. Toch zou de navolging van Jezus de leidraad moeten zijn.
De wereld polariseert
Overal zien we de extremen toenemen. Zelfs in Nederland maakt inmiddels de PVV deel uit van de regering. En in de VS vechten de republikeinen en democraten elkaar de tent uit. Maar niet alleen op het politieke toneel, ook in de gewone omgang met elkaar gaat het steeds minder vriendelijk. De hulpdiensten weten daar alles van. Zelfs de mensen van de vuilnisophaaldienst hebben soms politiebegeleiding nodig. En medewerkers in apotheken, bij de gemeente, of in winkels worden steeds brutaler behandeld.
Sommigen noemen de coronacrisis als een van de oorzaken. Maar ook de anonimiteit van het internet speelt een grote rol. Mensen denken op het internet alles te kunnen roepen, omdat ze toch niet te achterhalen zijn.
Tegelijk zijn hackers bezig om via datzelfde internet op grote schaal mensen en organisaties op te lichten, of zelfs samenlevingen te beïnvloeden. Die beïnvloeding zorgt voor nog meer polarisatie.
De morele standaard verdwijnt
Veel mensen proberen nog op een eerlijke manier te leven, maar het wordt steeds lastiger om dat vol te houden. Want als anderen wel profiteren, waarom zou jij dat dan niet doen? En als anderen hun grote mond opentrekken, blijft jij dan vriendelijk? Daarbij blijkt de overheid naar de burgers toe op allerlei fronten te falen. Het vertrouwen van burgers in de overheid is erg laag, niet alleen in Nederland. Burgers zien dat welgestelden van alles voor elkaar krijgen, terwijl Jan met de Pet van het kastje naar de muur wordt gestuurd. Dat ambtenaren de hand boven het hoofd wordt gehouden, dat laakbaar gedrag nauwelijks bestraft of zelfs maar veroordeeld wordt. Dat voordeel op de korte termijn belangrijker is dan stabiliteit op de langere termijn, en dat lobbyisten meer invloed hebben dan het gebruik van normaal boerenverstand.
Zo gaan we toe naar een samenleving die steeds onverdraagzamer wordt, waar de mensen steeds kortere lontjes krijgen. Waar mensen niet meer gewoon mondig zijn, maar manipuleren of zelfs agressief worden. Het eigen ik, het grote ego, het eigen gelijk, staat bij steeds meer mensen op de eerste plaats. Voor God is geen plaats, of in ieder geval minder plaats.
Wat als het morele houvast verdwenen is…
Maar mensen die op God en Jezus vertrouwen zouden geleerd moeten hebben om vriendelijk te zijn, om te willen delen, om de minste te willen zijn. Zolang er nog genoeg christenen in de wereld zijn, blijven er mensen aanwezig die een dempende werking hebben en het extremisme binnen te perken weten te houden. Oprechte christenen die volop in de politiek en in de samenleving staan, zullen hun best blijven doen om verbindend te werken, om polarisatie tegen te gaan.
Christelijke politieke partijen zitten vaak rond het midden en zorgen op die manier voor stabiliteit in de politiek. Maar niet in elk land werkt dat zo.
Op een dag zullen alle oprechte christenen verdwenen zijn van deze aarde. Dan staat er geen rem meer op de polarisatie en het extremisme. Het zal dan niet bij woorden blijven, maar in de fysieke wereld uitgevochten gaan worden. Dan zal het geweld steeds verder toenemen en zal de wereld een ellendige plek worden om in te leven…
Gepubliceerd 25 augustus 2024